Heeft u of iemand uit uw naaste omgeving de laatste tijd last van een verminderd reukvermogen? Dan kan het maar zo eens zijn dat er sprake is van een reukstoornis en dat u last heeft van bijvoorbeeld parosmie of fantosmie. Beide zijn verstoringen van het reukvermogen en wij zullen dit blog kort uitleggen wat het is, hoe het ontstaat en hoe u er mee om kunt gaan in de toekomst.
Wat is parosmie?
Parosmie is de naam voor een verstoring van het reukvermogen. Hierbij neemt u geuren wel waar, maar worden deze op een andere manier verwerkt dan normaal gesproken. Zo kunnen geuren die u normaal niet lekker vindt ineens prettig ruiken en andersom. Er zijn twee verschillende soorten parosmie te onderscheiden, namelijk:
- Euosmie: bestaande geuren worden waargenomen als prettige geuren.
- Troposmie: bestaande geuren worden waargenomen als vieze of onprettige geuren. Vaak zijn dit verbrande of rotte geuren.
Hoe ontstaat Parosmie?
Het mechanisme waardoor Parosmie kan optreden, wordt niet volledig begrepen, maar men denkt dat ze het gevolg zijn van schade aan de olfactorische receptor-neuronen, de cellen in onze neusholte die geurmoleculen detecteren. Het is heel goed mogelijk dat schade aan andere delen van het olfactorische systeem, zoals de reukbollen, ook deze aandoeningen kan veroorzaken. Parosmie kan ontstaan door een hoofdletsel of door een infectie van de bovenste luchtwegen (bijv. COVID-19). Het komt ook vaak voor bij personen die volledig het reukvermogen kwijt zijn geweest (bekend onder de naam Anosmie), in dat geval is Parosmie de herstellende fase waarin geuren nog niet goed geplaatst kunnen worden in de hersenen.
Wat is Fantosmie?
Fantosmie is de naam voor het hebben van geurhallucinaties, oftewel het waarnemen van (fantoom) geuren die er in de werkelijkheid niet zijn. Dit kan een constante waarneming zijn maar ook een waarneming die af en toe opspeelt. Door de onvoorspelbaarheid van de kwaal is het lastig om vast te stellen wat er daadwerkelijk aan de hand is met het lichaam. Deze stoornis kan namelijk iedere dag aanwezig zijn maar ook hele lange perioden afwezig. Wanneer u telkens een vieze of onaangename geur ruikt die er in de werkelijkheid niet is, wordt dit kakosmie genoemd.
Geuren ruiken die er niet zijn, hoe kan dat?
Bij het ruiken van geuren die er niet zijn is er sprake van fantosmie, dit is een geurhallucinatie. Deze reukstoornis kan ontstaan door bijvoorbeeld een hoofdletsel of door een virusinfectie zoals een zware griep of een besmetting met COVID-19 virus. De hersenen krijgen de prikkels van de reukzenuw niet goed binnen, er is ruis op de lijn en daardoor kan het voorkomen dat u een onjuiste geurbeleving ervaart.
Wat gebeurt er in de hersenen bij Parosmie of Fantosmie?
Bij een normale geurwaarneming worden geurmoleculen opgevangen in de neusholte, via hier komen ze het lichaam binnen. In de neusholte zit het reukepitheel, hier bevinden de reukreceptoren zich. Geurmoleculen in de lucht worden opgevangen door slijmvlies, de moleculen lossen op in het slijmvlies en sturen prikkels door naar de reukzenuwen. De zenuwen geven de prikkels door aan de hersenen waar iedere waarneming goed geplaatst wordt. In het proces van Parosmie en Fantosmie gaat er ergens in dit proces iets mis.
Vieze geur in neus
Als u een vieze geur in uw neus heeft of een vreemde geur ruikt dan kan er sprake zijn van kakosmie (een vorm van fantosmie) waar u vieze of vreemde geuren ruikt die in de werkelijkheid niet aanwezig zijn. In dit geval is er sprake van een geurhallucinatie. Het kan ook gaan om de stoornis troposmie (een vorm van parosmie) waarbij er wel geuren aanwezig zijn maar dat deze worden waargenomen als vieze of onprettige geuren. Vaak zijn dit verbrande of rotte geuren.
Welke van beide stoornissen het is kunt u controleren door mensen met een goed werkend reukvermogen hulp te vragen. Vraag hen of er daadwerkelijk een geur aanwezig is of dat u geuren waarneemt die er in zijn geheel niet zijn. Op deze manier kunt u bepalen of er sprake is van kakosmie of troposmie.
Een andere mogelijkheid wat kan leiden tot een vieze geur in de neus, is de ziekte Atrofische rinitis. Dit is geen reukstoornis maar een chronische aandoening van de neusholten. Bij Atrofische rinitis wordt het slijmvlies van de neus dunner en droogt uit, in sommige gevallen zal ook het onderliggende kraakbeen en bot worden aangetast. De uitdroging zal leiden tot bloedingen in de neus en er worden korsten gevormd, dit kan leiden tot een onaangename geur. Zodra deze geur optreedt is er vaak al sprake van een gevorderde toestand, uiteindelijk zullen de zintuigcellen afsterven waardoor het reukvermogen verloren gaat. Heeft u het idee dat dit bij u het geval is? Neem dan zo snel mogelijk contact op met uw huisarts voor verder onderzoek.
Neusplug bij parosmie?
We krijgen af en toe de vraag of het ook nuttig is om neuspluggen te gebruiken in het geval van parosmie. Neuspluggen kunnen een tijdelijke oplossing zijn voor het maskeren en blokkeren van geuren, waaronder ook vieze geuren. De methol neusplug van NOSA die wij leveren is voorzien van een frisse menthol geur. Voor 8 uur lang kunt u de plug dragen en is de geur actief. Daarnaast is de neusplug discreet en valt dus niet op, ook zijn ze zo gemaakt dat ze prettig zitten en de ademhaling niet blokkeren. Op deze manier kunnen neuspluggen bij parosmie mogelijk helpen en de perceptie van onaangename geuren verminderen. Op deze manier kan het een hulpmiddel zijn om het dagelijks leven met parosmie iets te verlichten.
Voor een deskundig advies adviseren wij altijd om contact op te nemen met uw huisarts of KNO specialist.
Welke andere reukstoornissen zijn er?
Naast de stoornissen parosmie en fantosmie zijn er de volgende reukstoornissen:
- Anosmie: het totale verlies van het reukvermogen. Waarbij onderscheid gemaakt kan worden tussen selectieve en complete anosmie. Zoals de naam al doet vermoeden gaat het bij selectieve anosmie om het niet kunnen ruiken van bepaalde geuren. Bij complete anosmie zal de persoon geen enkele geur meer kunnen waarnemen.
- Hyposmie: een verminderd reukvermogen. Dit is een kwantitatieve reukstoornis en komt voor in verschillende gradaties: mild, gemiddeld en ernstig. Deze vorm van reukvermogen verlies komt vaak voor bij veroudering en is niet omkeerbaar.
- Hyperosmie: dit is aan de orde als een persoon geuren overmatig waarneemt. De geuren worden op de juiste manier waargenomen maar op een hogere intensiteit.
- Agnosmie: geuren worden wel waargenomen maar de persoon is niet in staat om deze geuren te benoemen.
Lees op de volgende pagina meer over reukstoornissen: reukstoornissen
Tips en Trucs om reukvermogen te verbeteren
Er zijn een aantal mogelijkheden om het reukvermogen te verbeteren, de meeste gehoorde methode is het beginnen met reuktraining. Dit is gemakkelijk thuis uit te voeren door het 2 maal daags te ruiken aan 4 verschillende geuren. Door regelmatig uw reukorgaan te trainen zal de connectie tussen de hersenen en het reukorgaan sneller herstellen en vergroot u de kans op het herstel van het reukvermogen. U stelt uw geheugen op de proef door de training vaker uit te voeren, de hersenen zullen geuren weer gaan plaatsen bij bepaalde situaties en etenswaren. Meer informatie over reuktraining en meer info over een reuktraining set kunt u op deze pagina vinden.
Hieronder een filmpje waarin reuktraining met de beschikbare setjes wordt uitgelegd:
De informatie op deze pagina is onder andere afkomstig van www.reuksmaakstoornis.nl (voorheen de anosmie vereniging) en gebaseerd op deze publicatie.
