Voor miljoenen mensen die zijn getroffen door COVID-19 is het verlies van reukvermogen meer dan een klein ongemak — het is een levensveranderende aandoening die alles beïnvloedt: van eetlust tot emotioneel welzijn en veiligheid. Hoewel veel patiënten hun reukzin geleidelijk terugkrijgen, blijft een aanzienlijk aantal langdurig kampen met reukstoornissen, soms maanden of zelfs jaren na infectie. Onderzoekers van Stanford Medicine denken nu een nieuwe weg naar herstel te hebben gevonden: injecties met bloedplaatjesrijk plasma (PRP), direct toegediend in de neusholte.
Wat is Platelet‑Rich Plasma (PRP)?
PRP staat voor Platelet-rich plasma (bloedplaatjesrijk plasma). PRP-therapie houdt in dat een kleine hoeveelheid bloed van de patiënt wordt afgenomen, waarna het in een centrifuge wordt gescheiden om de bloedplaatjes te concentreren. Het ontstane plasma, rijk aan groeifactoren, wordt vervolgens geïnjecteerd in beschadigd weefsel. Bloedplaatjes bevatten stoffen die genezing en regeneratie stimuleren. PRP wordt al langer toegepast in de sportgeneeskunde, orthopedie en dermatologie — maar het gebruik in de neus, specifiek in het reukepitheel, is een nieuwe toepassing.
De achterliggende gedachte is eenvoudig: de reukzenuw heeft een opmerkelijk vermogen tot regeneratie, maar soms stagneert dat natuurlijke herstelproces. COVID-19 lijkt de ondersteunende cellen in het reukepitheel te beschadigen, wat indirect ook de reukzenuwcellen aantast. PRP kan mogelijk het herstel opnieuw op gang brengen door ontstekingen te verminderen en zenuwhergroei te stimuleren — het biedt de neus als het ware het “duwtje” dat nodig is, aldus de onderzoekers.
Onderzoek in Stanford: van pilotstudie naar duurzaam effect
Bij Stanford Medicine hebben Dr. Zara Patel en haar collega’s, samen met onderzoekers van UC San Diego, baanbrekende studies uitgevoerd naar het effect van PRP bij reukverlies — met name post-virale anosmie (reukverlies na infectie).
In een klinische studie werden 26 patiënten geïncludeerd die ten minste zes maanden na een COVID-19-infectie nog steeds last hadden van reukverlies. Zij hadden eerder zonder resultaat conventionele behandelingen geprobeerd, zoals steroïd-neusspoelingen en reuktraining. De deelnemers werden willekeurig verdeeld in twee groepen: de ene groep kreeg PRP-injecties in het reukgebied om de twee weken gedurende zes weken, de andere groep kreeg placebo-injecties (fysiologisch zout). Noch de onderzoekers, noch de deelnemers wisten wie welke behandeling kreeg.
De resultaten waren opvallend. Na drie maanden toonden de PRP-patiënten een significant grotere verbetering in hun reukvermogen — gemeten met gestandaardiseerde Sniffin’ Sticks reuktest — dan de placebogroep. Gemiddeld verbeterden de PRP-deelnemers met 6,25 punten op de schaal van de reuktest, tegenover slechts 2,58 punten in de placebogroep. Nog overtuigender: meer dan de helft (57%) van de PRP-groep liet klinisch relevante verbetering zien, tegenover slechts 8% in de placebogroep.
PRP in Nederland: Reinier de Graaf Gasthuis
Ook in Nederland wordt PRP inmiddels toegepast. Het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft is begonnen met het behandelen van patiënten met anosmie met PRP-injecties — met name bij post-COVID gevallen, maar ook bij reukverlies door sinusproblemen of trauma. Dr. Kooper en zijn team behandelen wekelijks meerdere patiënten volgens deze methode. De meeste patiënten hebben al van alles geprobeerd: reuktraining, steroïden of gewoon afwachten — vaak zonder resultaat. Hoewel de uitkomsten per persoon kunnen verschillen, melden veel patiënten duidelijke verbetering. De behandeling is veilig, minimaal invasief en snel — en wordt uitgevoerd onder lokale verdoving, poliklinisch.
KNO-arts Dr. Dick Kooper legt uit:
Bloedplaatjes bevatten stoffen die de regeneratie van beschadigd weefsel ondersteunen. Het reukslijmvlies is een van de weinige weefsels dat zichzelf kan vernieuwen, maar soms heeft het een zetje nodig. Met PRP hopen we dat herstelproces te stimuleren.
Het ziekenhuis is in juli 2025 officieel gestart met het PRP-behandelprogramma. Volgens de aankondiging richt de aanpak zich met name op mensen met volledig reukverlies (anosmie), een aandoening die naar schatting zo’n 250.000 mensen in Nederland treft. Voor deze groep biedt PRP een nieuw perspectief — geworteld in de opkomende regeneratieve geneeskunde.
Dit Nederlandse initiatief bouwt voort op eerder onderzoek uit onder andere de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar klinische studies positieve effecten van PRP bij post-virale reukstoornissen lieten zien. shown positive effects of PRP in treating post-viral smell disorders.
Wat betekent dit voor patiënten?
Deze bevindingen zijn meer dan alleen cijfers. Ze suggereren dat PRP tot wel 12 keer effectiever kan zijn dan een placebo bij het herstellen van reukvermogen na een virale infectie. En omdat de behandeling gebruik maakt van het eigen bloed van de patiënt, is het risico op ernstige bijwerkingen laag. In het onderzoek werden geen ernstige bijwerkingen gemeld — een veelbelovend veiligheidsprofiel.
Hoewel sommige deelnemers uit beide groepen subjectief verbetering ervoeren, lieten alleen de PRP-patiënten objectief meetbare vooruitgang zien. Dit wijst op een krachtig regeneratief potentieel — vooral als PRP vroeg in het ziekteverloop wordt ingezet.
Vooruitblik: uitdagingen en potentieel
Op basis van deze resultaten biedt Stanford PRP-therapie inmiddels ook buiten de onderzoekssfeer aan. Patiënten die na enkele maanden hun reukzin nog niet hebben teruggekregen, hebben nu mogelijk een nieuwe optie — gebaseerd op hun eigen biologische herstelcapaciteit.
De onderzoekers benadrukken echter dat er nog veel moet worden onderzocht. Grootschaligere studies zijn nodig om te bepalen hoe lang het effect van PRP aanhoudt, hoe vaak herhaling nodig is, en bij welke patiënten de therapie het meest succesvol is. Maar voor nu biedt PRP een hoopvol alternatief in een veld waarin effectieve behandelingen schaars zijn.
Als u of iemand in uw omgeving te maken heeft met langdurig reukverlies na COVID-19, is het zinvol om PRP-therapie te bespreken met een KNO-arts. Nu de wetenschap steeds beter begrijpt hoe het lichaam zichzelf kan herstellen, lijkt ook het herstel van de reukzin — een vaak onderschat zintuig — binnen bereik.
Gebruikte reuktesten in klinisch onderzoek
In het onderzoek van Stanford, de studie van Reinier de Graaf en andere internationale toepassingen werden gestandaardiseerde en gevalideerde reuktesten gebruikt om veranderingen in het reukvermogen objectief te meten. Twee belangrijke testen werden toegepast:
- Extended Sniffin’ Sticks Test (Burghart, Duitsland)
Deze uitgebreide reuktest (ODOFIN Sniffin’ Sticks) meet drie onderdelen van het reukvermogen: drempelwaarde, discriminatievermogen en identificatie (TDI-score). - UPSIT – University of Pennsylvania Smell Identification Test (Sensonics, VS)
De UPSIT reuktest is een gevestigde 40-geuren kras-en-ruik test met uitgebreide normgegevens voor verschillende leeftijden.
Als leverancier van zowel de ODOFIN Sniffin’ Sticks als de UPSIT ondersteunen wij onderzoekers, artsen en ziekenhuizen bij het uitvoeren van kwalitatieve, evidence-based metingen van reukverlies en -herstel. Deze instrumenten spelen een cruciale rol bij het beoordelen van de effectiviteit van innovatieve behandelingen zoals PRP.l role in validating the effectiveness of emerging treatments like PRP therapy.
Waarom reuktraining belangrijk blijft – ook naast PRP
Reuktraining blijft een belangrijke aanvullende therapie. Deze eenvoudige, niet-invasieve methode maakt gebruik van een reuktraining set om via herhaalde blootstelling aan specifieke geuren de hersenen opnieuw te trainen. Studies tonen aan dat de combinatie van PRP en reuktraining leidt tot snellere, vollediger en duurzamere resultaten.
Kort gezegd: PRP helpt het lichaam herstellen, reuktraining helpt de hersenen opnieuw leren ruiken. De twee behandelingen versterken elkaar.
